plantengallen digitaal herbarium

laatst bewerkt (y.m.d): 2010.12.28

Puccinia-galsoorten

Puccinia is een geslacht uit de orde van de Roesten (Uredinales). Roesten komen niet vrij voor. Ze zijn strikt gebonden aan een of meer waardplanten. Sommige soorten Roesten doen aan waardwisseling. Dat wil zeggen dat hun levenscyclus zich afspeelt op twee verschillende waardplanten. De meeste roesten brengen hun hele levenscyclus door op een, enkele, specifieke plant.
Een volledige levenscyclus van een Roest kent vijf momenten waarop sporen gevormd worden.
Gallen kunnen door toedoen van Roesten ontstaan in alle stadia, maar het meest komen gallen voor in het eerste en tweede sporenstadium.

Er zijn in Nederland ruim 40 soorten galveroorzakende Roesten bekend van het geslacht Puccinia, onder andere op aalbes, akkerdistel, akkerkool, duinruit, echte valeriaan, gele morgenster, fluitekruid, kervel, klein hoefblad, korenbloem, munt, muskuskruid, sla, zulte, en zuurbes.
Nogal wat van deze gallen doen aan waardwisseling naar gras, riet of zegge-soorten, waardplanten die in de zomer vochtig zijn en in de winter droog.
Niet alle soorten Puccinia doen aan waardwisseling, en niet alle Puccinia soorten veroorzaken gallen in alle vijf stadia.

Een goed boek over Roesten is:
Hans Vermeulen, Paddestoelen, Schimmels, en Slijmzwammen van Vlaanderen, determinatiesleutels aan de hand van veldkenmerken, 1999, De Wielewaal, Turnhout (info@wielewaal.be).

	Gal maker:		Puccinia coronata [Corda, 1837]
	Op/On:		Rhammus cathartica L.,Rhammus frangula L. [Oud.]: Rhamnus catharticus, Frangula alnus

De gal heet Kroonroest, vroeger Kroontjesroest.
Deze Roest komt voor op Wegedoorn en op Sporkehout (=Vuilboom).
De roest veroorzaakt geelrode of oranje opgezwollen plekken op de onderkant van bladeren en op jonge takken. Vaak zijn de besmette bladstelen getordeerd.
Algemeen in natte gebieden. De roest verhuist naar grassen.
De aecidiën of aecia zijn oranje en de telia, waarin de teleosporen gevormd worden, zwart.
Galvorming doet zich alleen voor van mei tot juli in het aecidiën-stadium.

Wegedoorn en Vuilboom ontbreken in Park Spoorzicht. In de IVN-tuin is wel een vuilboom aangeplant. De roest is er nog niet gezien.

	Gal maker:		Puccinia glechomatis [DC]
	Op/On:		Glechoma hederacea L.

De gal komt voor op stelen en nerven van blad van de Hondsdraf . Aan de bovenkant van een blad valt de galvorming op door soms langwerpige inzinkingen in de bladschijf, aan de onderzijde door ronde opzwellingen. Dat zijn een soort, aanvankelijk oranje, rondjes of schijfjes.
Bij rijpheid zijn ze bedekt met ronde groepjes donkerbruin-roestkleurige 'worstjes', de teleutosori (sporenhoopjes van teleutosporen), kenmerkend voor stadium IV in de levenscyclus van een Roest.

Galvorming komt meestal voor van mei tot oktober. Maar bij zachte winters kun je deze gallen zelfs in januari nog aantreffen.

Rondsdrafroest is in Park Spoorzicht vooral laat in het najaar te vinden. Dat is vaak de tijd dat de Hondsdraf begint weg te kwijnen, door de koude nachten.

bovenkant

bovenkant

onder, geen teleutosori

	Gal maker:		Puccinia graminis [Pers.] [Oud.]:
	Op/On:		Berberis vulgaris L.

Zwarte roest

Waard: Zuurbes
Plek: blad,
Type: pokje,
Verwekker: Roest,
Fase: aecidiën,
Foto's: Binntal (Zwitserland)
Datum: 2 juli 2005

De gal heet Zwarte roest, al is er weinig zwart in dit stadium.
Deze Roest komt voor op Zuurbes, een struikje dat meestal als heg, als afscheiding, wordt gecultiveerd..
De roest veroorzaakt geelrode of oranje opgezwollen plekken op de onderkant van bladeren, op jonge takken en op bloemdelen. Dardoor ontstaan vaak misvormingen en verkrommingen. De roest verhuist naar grassen.

Galvorming doet zich alleen voor van mei tot augustus in het aecidiën-stadium.

Deze roest verhuist naar grassen, roggeteelt in het bijzonder. En rogge was vroeger het enige graan dat op 1600 meter hoogte nog te telen was. Dat kon dus heel schadelijk uitpakken als je zo'n roest liet gaan, vooral als ook de aardappeloogst mislukte door een te kort groeiseizoen. In het Binntal is heel wat honger geleden door mislukte oogsten, in het verleden.

Zuurbes (berberis) staat niet in Park Spoorzicht, maar je kunt het in allerlei tuinen in Diemen aantreffen. De roestgal is tot dusverre niet aangetroffen. .

Rhammus cathartica	Wegedoorn	Common buckthorn	(Gemeiner) Kreuzdorn	Nerprun purgatif
Rhammus frangula	Vuilboom, Sporkehout	Alder buckthorn	Gemeiner Faulbaum	Nerprun noir

Vorige scherm