in bewerking (y.m.d): 2010.12.19

Biorhiza-gallen

  Gal maker:   Biorhiza pallida [Olivier, 1791]
[Oud.]: Biorhiza aptera, Biorhiza terminalis, Andricus terminalis,
[Oud.]: Cynips quercusterminalis, Cynips aptera
 
  Op/On:   Quercus sp.
Quercus robur L, Quercus petraea [Mattuschka] Lieblein
 
  aardappelgal op eik, biorhiza pallida, oak apple gall

Aardappelgalwesp
(op Zomereik)

  Waardplant: zomereik,
Plek: knop,
Type: knol, balletje,
Verwekker: galwesp,
NS-station Weesp, oostkant,
29 mei 2003
 
aardappelgal op eik, biorhiza pallida, oak apple gall
 
 
De Aardappelgal (of in het Engels Oak apple gall) wordt veroorzaakt door de Aardappelgalwesp. Aardappelgalwesp komt veel voor op Zomereik, soms ook op Wintereik. De verwekker kent twee galgeneraties op dezelfde boom, met twee verschillende galvormen.
De agame (♀♀) gal zit op de (haar-)wortels van eiken tot 1 meter onder de grond.
De bigame (♀♂) gal zit op knoppen in de boom.

Beschrijving Aardappelgal (♀♂):
Knollen met een doorsnede van 1-3 cm. Gallen verschijnen meestal in juni. In juli vliegen de eerste galwespen al rond. Binnen in de gal zitten kamertjes, met in elke kamer een witte larve. De agame (♀♀) galwespen die daaruit komen, kunnen vliegen.
Als de wesp uitkomt, en de aardappelgal verlaat, rot de gal langzaam weg, maar blijft vaak nog tot laat in de winter zichtbaar.

Beschrijving Eikwortelgallen(♀♀):
Vers zijn de gallen geelbruin tot roodachtig, glad en sappige, erwt- tot knikkergrote balletjes. Waar de gallen elkaar raken, zijn ze wat afgeplat. Na een jaar drogen ze uit, en worden ze zwart en hard, met een barstend oppervlak. In ieder kogeltje zitten een of meer larvenkamers. Hieruit komen bigame (♀♂) wespen die geen vleugels hebben om te vliegen en dus alleen maar kunnen kruipen. Als de galwesp uitkomt en de gal verlaat, verhout de gal, wordt hard, barstig en verkleurt naar zwartbruin.
Gallen ontstaan in maart en in juli. Galwespen kruipen in december en in maart rond, in twee generaties.

Levenscyclus Aardappelgalwesp:
In februari-maart kruipen de bigame (♀♂) galwespen, soms zelfs door sneeuw of ijzel, naar de knoppen van de takken en leggen daar eitjes. Daaruit ontstaat de Aardappelgal. De agame (♀♀) galwespen uit de Aardappelgal zoeken dezelfde of een andere boom, leggen eitjes bij de wortels. Uit hun eitjes ontstaan de Eikwortelgallen. Hieruit komen bigame (♀♂) vleugelloze galwespen. Die kruipen langs de stam omhoog. Enz.
Als je de gal- en vliegseizoenen (en dus ook kruipseizoenen) van de twee generaties vergelijkt, dan kloppen die niet. Een deel van de dieren overwintert boven de grond in oude aardappelgallen, een deel onder de grond in de wortelgallen. Dat is het meest waarschijnlijk.

 
Aardappelgal Aardappelgal
 

De Aardappelgal is nog niet aangetroffen in Park Spoorzicht maar wel in recreatiegebied Overdiemen (in 2003 en mei 2004).

 
gal op eikwortel, biorhiza pallida, vindplaats
Vindplaats op haarwortels
Zomereik
gal op eikwortel, biorhiza pallida
Foto: Laren (NH) - 't Laer,
28 mei 2007
Gal op eikwortel, biorhiza pallida, vindplaats



Lexicon:
WTNLENDEFR
 Generatiewisselinggeneration alternationGenerationswechsel 
 Waardplekwisselinghost location changeWirtplatzwechsel 
 Waardwisselinghost changeWirtswechsel 
InquilinekoekoeksjonginquilineEinmieterInquiline
Quercus canariensis W.,
Syn.: Quercus faginea Lam.
Canarische eikAlgerian oak,
Mediterranean oak
Algerische EicheChêne des Canaries,
Chêne de Mirbeck
Quercus cerris L.MoseikTurkey oakZerreicheChêne cevelu,
Doucier
Quercus ilex L.Steeneikevergreen oak,
holm oak
Steineiche,
Grüneiche
Chêne vert,
Chêne yeuse
Quercus robur L.Zomereikpedunculate oak,
English oak
StieleicheChêne pédonculé
Quercus petraea M. (Li.)Wintereiksessile oak,
durmast oak
Steineiche,
Traubeneiche
Chêne rouvre,
Chêne sessile
Quercus pontica K.KPontische eikArmenian oak,
Pontic oak
Armenische Eiche,
Pontischee Eiche
Chêne d'Arménie
Chêne du Pont(in)
Quercus pubescens W.Zachtharige eikpubescent oak,
white oak
Eichenhain,
Flaumeiche
Chêne pubescent,
Chêne blanc
Quercus pyrenaica W.Bergeik ,
Pyrenese eik
Pyrenean oakSpanische Eiche,
Pyrenäen Eiche
Chêne tauzin,
Chêne doux
Quercus suber L.Kurkeikcork oakKorkeicheCorcier

 
Vorige scherm