in bewerking (y.m.d): 2010.11.10
Taphrina-galsoorten
  Taphrina gallen worden veroorzaakt door schimmels. Er is een achttal soorten bekend in Nederland. Ze komen b.v. voor op populier, witte abeel, perzik, pruim, kers, spar en zwarte els.
De Heksenbezemorde (Taphrinales) veroorzaken vaak heksenbezems of vlaggallen. Zij vormen hun sporen in zakjes. (Het zijn ascomyceten).

Een goed boek over Taphrinales:
Hans Vermeulen, Paddestoelen, Schimmels, en Slijmzwammen van Vlaanderen, determinatiesleutels aan de hand van veldkenmerken, 1999, De Wielewaal, Turnhout (info@wielewaal.be). 		 
  Elzenvlag (taphrina alni)
Elzenvlag,
( Taphrina alni )
Waardplant: Zwarte els,
Plek: vrucht,katje,
Type: vlag,
Verwekker: schimmel,
juni tot november,
Park Spoorzicht, Diemen,
10 september 2003
 
   NL: Elzenvlag
UK: ...
WT: Taphrina alni [Berk. & Br.]
De Nederlandse galnaam staat genoemd in de Oecologische flora en in Docters van Leeuwen.
Het is een vruchtgal. De zwam ontwikkelt zich in de vrouwelijke katjes of in de jonge vruchten.
Gal vormt een soort flapje of vlagje. Dat ziet aanvankelijk groen, net als het katje, en het wordt bij het ouder worden langer, eerst vlammend rood daarna dofbruin. Daarin ontwikkelen zich de sporen in zakjes.

In Park Spoorzicht zijn deze gallen voor de liefhebber te bewonderen in de buurt van de waterkant. 		 
 
Berkenheksenbezem,
( Taphrina betula )
Waardplant: Berk,
Plek: tak,
Type: heksenbezem,
Verwekker: schimmel,
Laegieskamp, NM,
16 november 2003
 
   NL: Berkenheksenbezem
UK: ...
WT: Taphrina betulina Rostr.
De naam komt voor in Hans Vermeulen (1999).
De gal komt in het Laegieskamp op veel plaatsen voor, vooral aan de zonzijde van het Zwembadbos, en tussen de sportvelden waar de berken langs het veld staan.
Je vindt deze heksenbezems er zelden in de schaduw van andere bomen.

In Park Spoorzicht zijn deze gallen nog niet gevonden. 		 
  Zwarte, Italiaanse, Canadese populier (taphrina populina)
Krulziekte,
( Taphrina populina Fr.)
Waardplant: populier,
Plek: blad,
Type: blaasje,
Verwekker: schimmel,
Mei tot september,
Maas-Hegge,
1 juni 2002
 
onderkant taphrina populina 		  NL: Krulziekte
UK: ...
WT: Taphrina populina Fr.
De gal heeft geen officiële Nederlandse naam.
De gal komt voor op Zwarte populier (Populus nigra), Italiaanse populier (Populus nigra Italica) en Canadese populier (Populus x euramericana).
De gal bestaat uit een blaasvormige opzwelling op de bovenkant van het blad. Ook aan de onderkant zien de blazen een beetje geel.
Als je de blaasjes open maakt, zie je een jong gelige, oud bruinige schimmellaag. Deze schimmellaag bestaat uit dicht bij elkaar staande asci.

In Park Spoorzicht staan enkele populieren, overwegend van de verkeerde soort (Ratelpopulier, Populus tremula). Deze gallen zijn er nog niet waargenomen. 		 
  Hongerpruimen, Bleke mollen (taphrina pruni)
Hongerpruimen, Olijfgal,
( Taphrina pruni Tul.)
Waardplant: sleedoorn,
Plek: vrucht,
Type: olijf, pruim,
Verwekker: schimmel,
Juni tot september
Maas-Hegge,
1 juni 2002
 
   NL: Hongerpruimen, Olijfgal
UK: Pocket plums
WT: Taphrina pruni
De naam 'Hongerpruimen' komt voor in de Oecologische flora (deel II, p. 105), en in Hans Vermeulen (1999, p. 170).
'Narrentaschen' heten ze in het Duits volgens Docters van Leeuwen (1982, p. 244, 246). Volgens de 4e druk van DvL (p.205) komen Narrentaschen alleen voor als Taphrina padi (Vogelkersschimmel)
In Breitenbach J. & Kränzlin F., Pilze der Schweiz, Band 1 : Ascomyceten, p. 128, Luzern, 1984, staat een goede foto.

De drie auteurs verwijzen naar dezelfde bronnen, maar ze hangen elk een ander standpunt aan.

Volgens Docters van Leeuwen komt de T. pruni alleen voor op Pruim (Prunus domestica) en Kroosje (Prunus insititia).
Sleedoorn (Prunus spinosa) is een voorouder van Kroosje (zie Oecologische flora, deel II, p. 104). Volgens Docters van Leeuwen 3e druk komt de T. padi voor op Vogelkers (Prunus padus) en op Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina). Maar in zijn Sleedoorn-sleutel noemt de 3e druk en de 4e druk geen enkele Taphrina. In de 4e druk komt alleen de Taphrina deformans voor op Amerikaanse vogelkers.

Vermeulen (1999, p. 170): Op Vogelkers kan de Vogelkersheksenbezem (Taphrina padi) voorkomen, op Sleedoorn kan de Hongerpruim (Taphrina pruni) voorkomen.
De T. pruni heeft stompe, jonge loten, dik, bleekgeel met rode vlekken, bladeren onvolgroeid, bandvormig, voorkomen juni-juki, zeldzaam. De T. padi heeft een langwerpig vergroeide vrucht, met op de top een overblijvende bloemstijl.

Breitenbach: de Taphrina pruni komt voor op Pruim (Prunus domestica), Vogelkers (Prunus padus) en Sleedoorn (Prunus spinosa). Hij geeft ook de maat en de tekening van de sporen van de Taphrina pruni. De Taphrina padi noemt hij niet.

Ik houd het bij de visie van Breitenbach. Hongerpruimen (T. pruni) zijn vruchtgallen. Ze komen voor op Sleedoorn, Pruim en Vogelkers.
De vruchten worden heel groot, soms langwerpig en hol (pitloos). Aanvankelijk glanzend, later grauw berijpt. Op de top zit geen overblijvende bloemstijl, of in ieder geval niet bij Sleedoorn.

De gal is nog niet aangetroffen in Park Spoorzicht. In Park Spoorzicht groeit geen Sleedoorn. Wel is Sleedoorn aangeplant bij de Diemer Omloop op het talud van de snelweg. Iemand zou er eens naar kunnen gaan zoeken.
In Park Spoorzicht is wel Vogelkers te vinden.

Noot: Een veldkenmerk om Vogelkers en Sleedoorn uit elkaar te houden (Oecologische flora): De steenvruchten van de vogelkers staan of hangen in trosjes op een takje ver van het hout en Vogelkers heeft geen doorns, terwijl de pruimen van Sleedoorn dicht bij de stam zitten, en meestal aan de doorns; dat zijn zogenaamde kortloten, die het jaar erna uitgroeien tot twijgen. 		 
Alnus glutinosa Zwarte els Alder Schwarz-Erle Aulne noir
Populus nigra Zwarte populier Old English Poplar Schwarz-Pappel Peuplier noir
Prunus spinosa Sleedoorn Blackthorn Schlehe, Schwarz-Dorn Prunellier
Prunus padus Gewone vogelkers European Bird Cherry Trauben-Kirsche Cerisier à grappes
 
Vorige scherm