Kokerjuffers (Schietmotten) (Trichoptera -> Limnephilus sp.) Foto: JW. Wertwijn, Enkhuizen - Streekbos, 12 april 2014 Determinatie: Ton van Haaren |
|
Kokerjuffers vormen het larvenstadium van schietmotten. Een Schietmot is niet een soort nachtvlinder, al lijkt het daar veel op. Trichoptera vormen een aparte orde. Er zijn veel families, geslachten (ruim 20) en soorten. Een kleine 300 soorten bij elkaar in NW-Europa. Veel van die soorten zijn specialist, en komen maar in een soort watertype en/of land-habitat (leefgebied) voor. Foto's van het leefgebied zijn van groot belang bij het herkennen van soorten. Kokerjuffer larven zeggen heel veel over de waterkwaliteit van een bepaald water en gebied. Meest kansrijk in het Streekbos zijn de soorten -Limnephilus flavicornis (Fabricius 1787) -Limnephilus marmoratus Curtis 1834 Deze soorten hebben geen Nederlandse naam. L. flavicornis gebruikt graag slakkenhuisjes voor z'n kokertje. Die slakken leven vaak gewoon nog, maar ook andere soorten kunnen slakjes benutten |
Kokerjuffer levenscyclus illustratie Jürgen Gaul) |
|
Het bijzondere van de Schietmot is de levenscyclus. Het vrouwtje zoekt de waterkant op en zet haar eitjes af op het wateroppervlak.
Het eitje zakt naar beneden. Daar komt een larve uit een eitje. Afhankelijk van de soort spint de larve een cocon,
of vormt een kokertje uit bouwmateriaal uit de omgeving.
Dat kunnen slakkenhuisjes zijn, van dode of levende slakjes.
Het kunnen ook plantenresten zijn die daarvoor gebruikt worden.
Na verloop van tijd verpopt de larve in de cocon of koker. De pop klimt uit de cocon of koker, en stijgt naar het wateroppervlak.
Op het wateroppervlak sluipt het imago uit de pop, en vliegt naar de oever. Daar vinden vrouwtjes en mannetjes elkaar. Ze paren staart aan staart, met de koppen van elkaar af.
Het bevruchte vrouwtje vliegt naar het water, zoekt de oeverbegroeiing op, en dropt haar eitjes in het water. (de cirkel is rond).
De hele levenscyclus duurt ongeveer een jaar, en daarvan slechts 8 dagen boven water.
Enkele soorten leven niet onder water maar op land, in mos, modder of aan de voet van bomen.
Bij de meeste soorten vliegt het vrouwtje laag over het water, en laat dan pakketjes eitjes vallen. Andere soorten kiezen ervoor om de eitjes vast te kleven aan gras, blad, stengels, of zelfs stenen en planten onder water. Veel kokerjuffer larven bouwen hun koker op een soorteigen manier: rond, of juist hoekig, met steentjes (zandkorrels) of schelpen, of juist met plantendelen. Als de larven jong zijn, bestaat er vaak alleen maar een spinsel. Worden ze ouder dan graaien ze allerlei spullen bij elkaar om hun koker te versterken. Een larve vervelt vijf keer zonder de koker te verlaten. Het is echt een koker: de voorkant en de achterkant, blijven beide open. En de larve is aldoor bezig water door de koker te laten stromen, voor nieuwe zuurstof, want alleen het achterlijf kan zuurstof opnemen. Een larve voedt zich in hoofdzaak met algen, afval, plantenresten, en soms met kleine beestjes (infusorien). Er is geen enkele andere nachtvlinder die zo leeft. Bron: Lebenszyklus der Köcherfliegen (Jürgen Gaul) Determinatie van larven van het geslacht Limnephilus (in de familie Limnephilidae Kolenati 1848, uit de Orde Trichoptera) op basis van foto's is niet te doen. Onder een binoculair gaat het om allerlei haren op de poten, enzo. Niet het kokertje maar alles wat er aan lijf aan de voorkant uit het kokertje steekt, en eventueel de trekhaak aan de achterkant van het kokertje bepalen het uitsleutelen van de larve. Hoe dat precies zit, vind je online (kokerjuffer-larven determineren). Op http://www.eutaxa.com) staat een DVD en CD-ROM vermeld. Trichoptera - Key to Larvae from Central Europe Lechthaler W. & Stockinger W. (2005), 282 soorten, 520 euro. Trichoptera Families - Key to Larvae from Central Europe Lechthaler W. (2007), CD-ROM, 23 soorten, 23 euro. Een boek over Kokerjuffer larven (uit 2011 prijs: 128,- euro), niet meer te koop. Het bestuderen van kokerjuffers kan heel duur zijn. Dat is zo omdat kokerjuffer larven heel veel zeggen over de waterkwaliteit. En mensen (Waterschappen) hebben er dus belang bij (en geld voor) om snel te weten of het water de goede kwaliteit heeft. |
 |
Startscherm |