laatst bewerkt (y.m.d): 2010.12.20

Andricus-galsoorten: Knoppergal
 

Andricus-galsoorten

Andricus galsoorten worden veroorzaakt door Galwespen. De meeste soorten galwesp binnen het andricus-geslacht hebben twee generaties, en kennen waardwisseling (dus veroorzaken ook twee soorten gallen).
Bij generatiewisseling ontstaat afwisselend een agame generatie (♀♀) en een bigame generatie (♀♂).
Die wisseling van waard(-plant) bij de Andricus-soorten kan zijn dezelfde soort eik op een andere plek, of een ander soort eik.

Andricus (gal-)soorten op deze site: Andricus index
 

  Gal maker:   Andricus quercuscalicis [Burgsdorf, 1783]
[Oud.]: Andricus cerri, Cynips calicis
 
  Op/On:   Quescus sp.
( Quercus robur L / Quercus cerris L.)
 
  Knoppergal ( Andricus quercuscalicis )  

Knoppergalwesp

Waardplant: zomereik,
Plek: vrucht,
Type: kroontje,
Verwekker: galwesp,
Foto Links: Park Spoorzicht, Diemen,
Datum: 21 augustus 2003)

Andere Foto's:
Pietersberg (Zuid-Limburg)
 
 
De Knoppergalwesp heeft twee generaties. De agame generatie (♀♀) veroorzaakt de knoppergal, in Nederland uitsluitend op zomereik of wintereik. In het Duits heet de gal "Knoppern", in het Engels "Knopper gall".

Beschrijving Knoppergal (♀♀):
De gal zit vast tussen de eikel en het napje. Als je hem doorsnijdt dan zie je dat hij piramide-kegelvormig is, meerdere holtes of gangen heeft, en een 2mm grote galkamer.
De gal heeft heel onregelmatige bredere en smallere lijsten. Bij meer dan een eitje per eikel, ontstaan gallen die bijna de hele eikel overgroeien.
Galoppervlak is glad, jong groen en kleverig, ouder droog en bruin.

Levenscyclus Knoppergalwesp:
De eitjes worden geplant in de rand tussen eikel en eikeldop. In de herfst (of al vanaf eind augustus in zuidelijke landen) valt de Knoppergal van de boom. De larve overwintert in de gal op de grond.
Uit de Knoppergal komt de bigame generatie (♀♂). Deze verhuist naar de meeldraden van Moseik.
In Spanje en Portugal, waar Moseik niet voor komt, wijkt de soort uit naar Kurkeik (Quercus suber L.).

Er zijn waarnemingen uit Zuid-Duitsland, Oostenrijk en Zuid-Tirol van het massaal voorkomen van Knoppergallen, zonder aanwezigheid van Moseik in de wijde omtrek. Het kan zijn dat waardwissel minder critisch is, dan verondersteld.
Bron: Klaus Hellrigl, Faunistik der Gallwespen von Südtirol-Trentino, (Hymenoptera: Cynipoidea), forest observer, 4 (2008) 3 - 248, hieruit: p. 79-80

Aan de rand van Park Spoorzicht staat een zomereik die eikels draagt, en knoppergallen. Er zijn beslist veel meer eikeldragende zomereiken in Diemen. Ze zijn bij duizenden aangeplant in het Diemerbos en in het recreatiegebied Overdiemen. Maar Knoppergallen zijn daar schaars.
Moseiken zijn ook schaars in Diemen. Er is er hier en daar een te vinden in een plantsoen in het centrum. Eentje staat er bij het NS-station. Geen moseik in de buurt? Dan ook geen Knoppergal op zomer- of wintereik !

 
 



Lexicon:
WTNLENDEFR
 Generatiewisselinggeneration alternationGenerationswechsel 
 Waardplekwisselinghost location changeWirtplatzwechsel 
 Waardwisselinghost changeWirtswechsel 
InquilinekoekoeksjonginquilineEinmieterInquiline
Quercus canariensis W.,
Syn.: Quercus faginea Lam.
Canarische eikAlgerian oak,
Mediterranean oak
Algerische EicheChêne des Canaries,
Chêne de Mirbeck
Quercus cerris L.MoseikTurkey oakZerreicheChêne cevelu,
Doucier
Quercus ilex L.Steeneikevergreen oak,
holm oak
Steineiche,
Grüneiche
Chêne vert,
Chêne yeuse
Quercus robur L.Zomereikpedunculate oak,
English oak
StieleicheChêne pédonculé
Quercus petraea M. (Li.)Wintereiksessile oak,
durmast oak
Steineiche,
Traubeneiche
Chêne rouvre,
Chêne sessile
Quercus pontica K.KPontische eikArmenian oak,
Pontic oak
Armenische Eiche,
Pontischee Eiche
Chêne d'Arménie
Chêne du Pont(in)
Quercus pubescens W.Zachtharige eikpubescent oak,
white oak
Eichenhain,
Flaumeiche
Chêne pubescent,
Chêne blanc
Quercus pyrenaica W.Bergeik ,
Pyrenese eik
Pyrenean oakSpanische Eiche,
Pyrenäen Eiche
Chêne tauzin,
Chêne doux
Quercus suber L.Kurkeikcork oakKorkeicheCorcier

 
Vorige scherm