laatst bewerkt (y.m.d): 2011.01.07

Sacchiphantes-galsoorten
  Galsoorten van het geslacht Sacchiphantes worden veroorzaakt door Bladluizen.
Van dit geslacht komt 1 galvormende soort voor in Nederland. Die soort komt voor op Fijnspar, Sitkaspar, en Europese lork.

Echter, er is een aantal dat er in galvorm op lijkt. Gallen van adelges-soorten (Sparrenluizen). En laat het bovendien nou ook nog zo zijn dat die ene Sacchiphantes-soort (Groene sparrenluis of Sacchiphantes viridis) jaren beschouwd is als een adelges soort.

Al deze galvormen lijken op een soort ananas. Zij ontstaan door verkorting van de takafstand tussen de naalden. Daardoor ontstaat een galroosje of ananasgal van dicht opgepropte naalden.

Een tijdlang ging ik ervan uit dat de hier besproken gallen Groene sparrenluis gallen waren. De clou bleek om de naaldlengte te gebruiken op foto's om de grootte van de gal opnieuw vast te stellen.
 

  Voor het uit elkaar houden van deze 5 galtype-ananas soorten, wordt gelet op een stuk of 11 kenmerken uit 6 categorieen (galplek, sparnaald, galspleet, gallengte, galspreiding, galdatum). Dat geeft aan dat het lastig is, en niet onderschat moet worden.

Als ik deze kenmerken loslaat op benoemingen van spargallen op Picea soorten (pflanzengallen.de), dan kom ik soms uit op andere soorten dan waar Dr. Hans Jürgen Buhr op uit komt. Oorzaak: Spleetbeharing en gallengte zijn vaak niet in te schatten op foto's. Precies dat had ik ook met eigen foto's uit de oude doos.
  • (A.) Plek: Gallen aan het eind van takken,
  • (B.) Plek: aan het eind van zijtakken, of
  • (C.) Plek: zijdelings aangehecht aan takken.
     
  • (A.) Naalden: normaal ontwikkeld aan de tak boven de gal (ja/nee).
  • (B.) Naalden: normaal ontwikkeld op de galtop (ja/nee).
     
  • (A.) Spleten: randen rood of geelbruin (ja/nee)
  • (B.) Spleten: randen behaard (ja/nee)
     
  • (A.) Gallengte in mm: tot 10mm (ja/nee)
  • (B.) Gallengte in mm: groter dan 15-20 mm (ja/nee)
  • (C.) Gallengte: ananas vorm of een rondere galvorm (a/b)
     
  • (A.) Spreiding: gallen verspreid op boom of bij elkaar (a/b)
  • (B.) Spreiding: een tot enkele gallen per boom (ja/nee)
  • (C.) Spreiding: een boom heeft alle gallen, de andere bomen eromheen geen (ja/nee)
     
  • Galdatum: gallen rijp voor juni-juli (ja/nee)

Dit heeft gevolgen voor fotografie. Het betekent dat een foto van alleen de gal niet toereikend is. Er zijn meestal meerdere foto's nodig:
  • gal (met of zonder naalden op top), liefst met zichtbare beharing en kleur
  • aanhechting van de gal aan de tak
  • totaalbeeld van tak met gallen
  • determineerbare afbeelding van de sparsoort
  • aan de naaldlengte moet je de hoogte van de gal kunnen afmeten

Ik geef dit lijstje, omdat ik daar zelf enorm mee geworsteld heb. Vaak maak ik foto's van een verschijnsel. Thuis ontstaat dan het probleem wat ik nou echt gezien heb, en soms moet ik terug, om het ontbrekende kenmerk alsnog te fotograferen en/of mee te nemen. En dat kan soms niet. Foto's komen dan terecht in het archief van onoplosbare zaken. Dat is zonde.
 

 

Voor het herkennen van naaldbomen gebruik ik altijd Alan Mitchell and J.H. Wiersma, Bomen kennen en herkennen, 1984, Zomer en Keuning Boeken, Ede. Dat is een bewerkte vertaling van een boek uit 1982: Alan Mitchell, The Trees of Britain and Northern Europe, 1982, Domino Books Ltd.

Noot: Als je dit boek ook gebruikt, let er dan op dat de Picea orientalis in dat boek vertaald is als Oosterse spar. In Docters van Leeuwen (4e druk, 2009) heet deze Kaukasische spar.



Luisgallen op deze website:
 

  Gal maker:   Adelges abietis [Linnaeus, 1758]
[Syn.]: Sacchiphantes abietis
 
  Op/On:   Picea abies (L.) Karst.  
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)

Sparappelgalluis

Waard: Fijnspar,
Plek: tak,
Type: roosje, ananas,
Verwekker: bladluis,
Foto's: Corversbos (Hilversum)
Datum: 23 mei 2005
    Schema:
  • Plek: A,B
  • Naalden A. Nee, B. Nee
  • Spleten A. Ja, B. Nee(?)
  • Gallengte: A. nee B. ja, C. a
  • Spreiding: A. a, B. ja, C. ja
  • Galdatum: ze zijn nog niet allemaal rijp, dus nee?
 

 
Beschrijving: Ananas-vormige gal. Grijze luizen.
  • Plek: Gallen zitten schijnbaar aan takeinde. Meestal aan de basis van jonge spruiten.
  • Naalden op galtop en daarboven, zijn niet normaal ontwikkeld.
  • Spleten zijn geel-roze, en nauwelijks behaard.
  • Gallengte (hoogte) is duidelijk groter dan 10 mm, zeker 15-20 mm.
  • Spreiding: Gallen zijn verspreid over de boom, een tot enkele gallen per boom, een boom heeft ze, de andere bomen niet.
  • Galdatum: het is misschien wat vroeg voor de ene gal die open is, de rest is eind mei nog dicht.
  • Waardwissseling: Deze soort doet niet aan waardwisseling.

In park Spoorzicht staat geen Fijnspar. Daarvoor moet je rondkijken in tuinen in Diemen. In mijn eigen moestuin in Spoorzicht bleek een fijnspar te staan, nooit eerder naar om gekeken. Met inderdaad deze gallen in 2010 en 2011. Wat een toeval.

 
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis) Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis) Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)

  Gal maker:   Adelges abietis [Linaeus]
[Syn.]: Sacchiphantes abietis
 
  Op/On:   Picea abies (L.) Karst.  
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)

Sparappelgalluis

Waard: Fijnspar,
Plek: tak,
Type: roosje, ananas,
Verwekker: bladluis,
Foto's: Binntal (Lengenbach)
Datum: 2 juli 2007
    Schema:
  • Plek: A,B, C
  • Naalden A. Nee, B. Nee
  • Spleten A. Ja, B. Nee (?)
  • Gallengte: A. nee B. ja, C. a
  • Spreiding: A. a, B. ja, C. ja
  • Galdatum: nee
 

 
Beschrijving: Ananas-vormige gal. Grijze luizen.
  • Plek: Gallen zitten soms aan takeinde, of aan de basis van jonge loten, dan wel zijdelings aangehecht als ze niet aan het takeinde zitten.
  • Naalden op galtop en daarboven, zijn niet normaal ontwikkeld.
  • Spleten zijn geel-roze, en nauwelijks of soms een klein beetje behaard.
  • Gallengte (hoogte) is duidelijk groter dan 10 mm, zeker 15-20 mm.
  • Spreiding: Gallen zijn verspreid over de boom, een tot enkele gallen per boom, een boom heeft ze, de andere bomen niet.
  • Galdatum: Gallen zijn juni-juli rijp.
  • Waardwissseling: Deze soort doet niet aan waardwisseling.

In park Spoorzicht staat geen Fijnspar. Daarvoor moet je rondkijken in tuinen in Diemen

 
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis) Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis) Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis) Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)
Sparappelgalluis (Adelges abietis) (Syn.Sacchiphantes abietis)

 
Vorige scherm