IVN-Lezing Natuurpark Spoorzicht deel 2: Ecolint in de Top van de Diemerscheg Diemer Omval, 25 januari 2008 Spreker: Jan Willem Wertwijn

De top van de Diemerscheg is het groene (en blauwe) gebied tussen de stadsdelen Watergraafsmeer, Zeeburg (Flevopark) en de Diem, aan de westkant van het Amsterdam-Rijnkanaal. De stalen damwanden van dat kanaal vormen een onneembare barrière voor dieren. Wie erin springt, kan er niet meer uit. Veel soorten trekken langs spoorwegen, geluidschermen, dubbele bomenrijen en slootkanten. Zo oriënteren trekkende dieren zich in het landschap.

In de scheggenstructuur (dat zijn groene longen tot diep in de stad), is rekening gehouden met natte verbindingen tussen de toppen van de scheggen. Zo is er een nat ecolint tussen de achtertuin van het Science Park (faculteit Biologie van de Universiteit van Amsterdam) en de Amstelscheg (via een watertunnel onder het spoor langs het tuincomplex 'Nieuwe Levenskracht'). En er is een nat ecolint van Flevopark richting Durgerdam. Het Flevopark is ook bereikbaar voor dieren via de achtertuin van die faculteit, via de vele wilgenbroekbosjes langs de randen van het terrein. Via een stobbenwal aan de noordkant van de spoorbrug over de A10 staat dit gebied (kraamkamer van de natte natuur) in verbinding met Natuurpark Spoorzicht. Via een deels vernielde stobbenwal onder de Zeeburgerdijkbrug staat het gebied ook in verbinding met de Omloop. Helaas vormt de Omloop een fuik voor migrerende dieren. Bij de Ouddiemerlaan houdt de bestaande trekroute langs de Omloop naar het Buitengebied op, door tal van obstakels. Spreker perkte het onderwerp daarna in tot het gebied tussen de A10 en de Diem. In de lezing liet de spreker zien wat er nog wel functioneert, en wat niet meer, voor welke diersoorten, waarom (leefgebieden), welke kansen (middelen) er zijn op versterking van de trekroute, welke bedreigingen de toekomst brengt, en hoe er uit dat verlies winst valt te boeken.

Diemen staat de komende jaren structurele ingrepen te wachten, allemaal in de top van de Diemerscheg. Opheffing ProRail tuintjes (december 2008). Dat vormt een bedreiging voor de soortenrijkdom van de fauna. De biodiversiteit wordt bedreigd. Gekeken zou moeten worden of onder stringente voorwaarden die tuinen bijvoorbeeld bij tuinvereniging Ontspanning na Arbeid kunnen worden onder gebracht. Voorwaarden zoals: geen illegale bewoning, geen volledige tuinverharding, geen overmatig grote opstallen, zoals veestallen, duiventillen, caravans, geen gifgebruik, geen verticale houten of metalen oevers, en geen huisdieren zoals honden, katten of fretten.   Verbreding van de spoorlijn Amsterdam-Weesp (datum onbekend). Biedt kansen om trekroutes aan weerszijden van het spoor te optimaliseren, door faunagoten aan de zuidkant van het spoor door het Van Gemertplantsoen, een stobbenwal op de zuidkant van de spoorbrug over de A10, en faunagoten in de Ouddiemerlaan aan de noordkant van die spoorlijn.   Verbreding van de A1 (rond 2014). Niemand in het dorp is voorstander van verbreding. Overhuifing ja, verbreding nee, dan nog liever afsluiting van dit weggedeelte. Maar verbreding biedt wel kansen om de trekroutes aan weerszijden van de A1 te optimaliseren. Van belang zijn behoud en herstel van de dubbele bomenrijen,het verbinden van de slotenstelsels met behulp van faunagoten, en een stobbenwal onder de A1 (Ouddiemerlaan) als dwarsverbinding.   Sneltram Almere Amsterdam ZuidOost (2030?) Omdat deze verbinding dwars op alle andere infrastructuur is gepland, moet deze op pijlers worden gelegd en niet op een dijklichaam. Alleen dan kan zon eronder de grond bereiken, en die zon is essentieel om de trekroute in stand te houden, onder andere voor vlinders, libellen, amfibieën en reptielen.

Bedreigingen zijn Kansen Deze bedreigingen bieden kansen om middels compensatieregelingen bestaande trekroutes te versterken en uit te breiden. Dat kan bereikt worden door gebruik te maken van faunagoten, stobbenwallen, veerasters en aanpassing van het openbaar groen (bomen en struiken). Ook het maken van ringslang broedhopen en takkenrillen in die trekroute (een IVN-activiteit) kan daarbij tot steun zijn. Omdat veel diersoorten bij voorkeur trekken langs zonnige routes, moet de zuidkant van de A1 onwrikbaar zijn. Verbreding moet aan de noordkant plaatsvinden. Dubbele bomenrijen (van volwassen bomen, waarvan de kruinen elkaar bijna raken) vormen voor vleermuizen trekroutes. De dubbele bomenrij aan de zuidkant van de A1 moet daarom bij verbreding gespaard blijven, en die aan de noordkant moet na verbreding opnieuw worden aangeplant. Bij op- en afritten van de snelweg moeten faunagoten worden aangebracht, opdat de trekroutes achter de geluidschermen langs de dubbele bomenrijen niet langer doorbroken wordt.

Faunagoten hebben geleidebanen, en vaak wordt de ingang beschermd met veeraster afzetting tegen predatie of verstoring

Kamers en Gangen In de lezing zijn 5 kamers met hun gangen benoemd in de trekroute tussen Flevopark en Diem. Die kamers zijn: Spoorzicht(1), weilanden en begraafplaats tussen Landlust en de Diem (2), Ringslangdriehoek (3), Omloop (4), en het gebied tussen de Diemerpolderweg, Amsterdam-Rijnkanaal en Diem (5).

Kamers en Gangen, stapstenen in het regionaal ecolint (minimale aanpak: 2 faunagoten)

Optimale aanpak: 15 faunagoten en 2 stobbenwallen

In dat gebied wordt onderscheid gemaakt tussen een aantal stadia van verbetering: Minimaal (2 faunagoten) Spoorzicht, met de groenstroken tot aan de Ouddiemerlaan,  tuinen Ontspanning na Arbeid, begraafplaats, en weilanden en begraafplaaats tussen Landlust en de Diem. Met twee faunagoten door de Ouddiemerlaan biedt dat een functioneel sterke verbinding.   Minimaal+tuintjes (5 fauna goten) Als vorige maar nu met de Prorailtuintjes en spoorbermen van de goederenboog, samen met de berm van de A1, achter Diemer Factory, gemeentewerf en Manege Landlust. Er zijn drie extra faunagoten nodig en wat afrasteringen (om honden eruit te houden), en ecologisch bewust tuiniergedrag zal in deze stroken moeten worden verplicht.   Minimaal+tuintjes+ Ajaxpad-Van Gemertplantsoen-Borstpad richting Ringslangdriehoek (7 faunagoten+1 stobbenwal) Als vorige. Door de zuidkant van het spoor ook geschikt te maken als trekroute wordt de trekroute als geheel versterkt. Daarvoor zijn 2 extra faunagoten nodig naar de waterpartijen in het plantsoen, of een lange rechte faunagoot, door de noordkant van het plantsoen. Een stobbenwal aan de zuidkant van de spoorbrug over de A10 vormt een aanzienlijke versterking. Bij spoorverdubbeling liggen hier dus extra kansen om ProRail zover te krijgen.   Optimaal (15 faunagoten + 2 stobbenwallen) Als vorige. Maar in dit plan wordt bovendien gestreefd naar een directe verbinding tussen de Omloop en het gebied tussen de Diemerpolderweg, Amsterdam-Rijnkanaal en Diem. Herstel is daar het moeilijks, en het duurst, om dat deze verbinding nu in het geheel ontbreekt. Er zijn veel obstakels, veel andere belangen in het spel. Maar als men ertoe bereid is, dan is een stobbenwal onder de A1 (westkant Ouddiemerlaan) als dwarsverbinding tussen de smallere trekroutes, een versterkend element. Er zijn daar 7-8 faunagoten nodig om de verbinding (eco-)logisch, kort en efficient tot stand te brengen.

Gemiste kans: onlogische route, omslachtig en onnodig lang

Noten: Een directe verbinding tussen Omloop en buitengebied kan ook los gezien worden, als een apart project; de andere vier verbeterpunten hangen met elkaar samen, en berusten op de basisvoorziening Spoorzicht-Diem. De stobbenwal op de Ouddiemerlaan onder de A1 heeft ook zin als die verbinding tussen Omloop en Buitengebied er niet komt. Dieren uit de Omloop kunnen dan in ieder geval de zuidkant van de A1 bereiken. Daarmee hef je dan de fuikwerking die de Omloop nu nog heeft, in ieder geval op.

Startscherm Ecolint Diemerscheg